Newyddion

Diolch i gyllid brys trwy Bartneriaeth Natur Gwynedd rydym wedi llwyddo i glirio y mwyafrif o’r coed oedd wedi syrthio o ganlyniad i storm Darragh ddechrau mis Rhagfyr.

Rydym yn falch o gyhoeddi mai gwobr y Raffl Fawr flynyddol eleni fydd paentiad gwreiddiol gan Louise Morgan 'Adlewyrchiad y Nos, Caernarfon'. Rydym yn ddiolchgar i Louise am roi y llun fel rhodd o'i chasgliad 'Gorwelion Diddiwedd' a arddangoswyd yma yn ystod Arddangosfa'r Hydref 2024.

Tocynnau yn £1 ac ar gael i'w prynu o'r dderbynfa yma yn y Plas.

Byddem yn gwerthfawrogi eich cymorth tuag at ariannu’r gwaith o adfer y coetir yn dilyn dinistr a achoswyd gan Storm Darragh ym mis Rhagfyr 2024. Mae'r gost o glirio'r coed sydd wedi cwympo, ac adfer y llwybrau troed yn llawer uwch na'r hyn y gall yr elusen ei fforddio. O ganlyniad mae ymgyrch Go Fund Me wedi ei sefydlu i helpu gyda'r ymdrechion codi arian. Byddai unrhyw rodd yn cael ei werthfawrogi'n fawr. Cliciwch yma i gyfranu

Cawsom agoriad gwych i arddangosfa Gwobr Goffa Eirian Llwyd 2025 ddydd Sul!  

Llongyfarchiadau enfawr i'r enillydd eleni Flora McLachlan ac hefyd i Jonah Evans, a dderbyniodd Ganmoliaeth Uchel. Llongyfarchiadau hefyd i bob un o’r artistiaid ar y rhestr fer – ei chyrraedd yn gamp ynddi ei hun! Mae'n hyfryd gweld talentau mor anhygoel yn cael eu dathlu.

Bydd yr arddangosfa ymlaen, gyda gweithiau’r artistiaid ar werth, tan yr 16eg o Fawrth. Dewch heibio i gael golwg ar yr amrywiaeth o weithiau hardd gan yr enillwyr, artistiaid y rhestr fer, cyn-enillwyr a gweithiau’r diweddar Eirian Llwyd.

Cyffrous yw cael cyhoeddi ein harddangosfa nesaf lle byddwn yn dathlu 10 mlynedd o Wobr Goffa Eirian Llwyd 2025. 

Bydd yr arddangosfa, sy’n agor ar yr 2il o Chwefror yn cynnwys gwaith argraffu amrywiol gan ymgeiswyr rhestr fer y wobr eleni, derbynwyr blaenorol a gweithiau gan y diweddar Eirian Llwyd.

Byddwn yn cyhoeddi enwau'r artistiaid sydd ar y rhestr fer ar gyfer y wobr yn ystod yr wythnosau nesaf, felly sicrhewch eich bod yn cadw llygad ar ein cyfryngau cymdeithasol o dydd Mercher ymlaen!

Llongyfarchiadau calonog i Andy a Samantha am ennill ein Raffl Fawr eleni - llun bendigedig gan yr artist dawnus Elin Huws. Diolch i Elin am y llun ac i bawb a brynodd diced i gefnogi’r Plas!

Galwad am ddatganiadau ar gyfer comisiwn

Mae tîm Coed Coexist yn gweithio i sicrhau cyllid ar gyfer pedwar comisiwn newydd mawr i'w cyflwyno ochr yn ochr ag arddangosfa Coed Coexist rhang mis Mai a Gorffennaf 2026. Bydd pob artist neu grŵp a ddewisir yn derbyn ffi o £2000 i wireddu gwaith newydd ( ffi i dalu holl gostau artistiaid).

Dylai'r rhai sydd â diddordeb mewn gwneud cynnig wneud hynny erbyn 5pm, 28 Mawrth 2025. Os oes gennych unrhyw ymholiadau, cysylltwch â alex@oriel.org.uk

Bydd y bobl greadigol a gomisiynir yn cael eu cefnogi gan staff Plas Glyn-y-Weddw a Junko Mori a John Egan drwy gydol y prosiect. Y gobaith yw y bydd dogfennaeth barhaus o daith pob comisiwn yn cael ei chipio trwy ffilm, ffotograffiaeth a gair ysgrifenedig / llafar.

Mae'n anrhydedd derbyn y darn arbennig yma o waith y diweddar gerflunydd John Meirion Morris sy'n dwyn y teitl 'LIeu (1982-1983)' gan ei deulu ar fenthyciad hir-dymor.

Cynhaliwyd arddangosfa adolygol sylweddol o waith yma ym Mhlas Glyn-y-Weddw yn 2008, a dyma un o'i brif weithiau/gweledigaethau mewnol.

Dewch draw ddysgu mwy am y gwaith arbennig yma!

Yn y llun mae (o'r chwith): teulu John Meirion Morris a staff Plas Glyn-y-Weddw; John Cowtan a'r Cyfarwyddwr, Gwyn Jones ar y dde.

Gyda thristwch mawr yr ydym yn ysgrifennu i'ch hysbysu bod Mary Yapp, cyn ymddiriedolwraig i Blas Glyn-y-Weddw a chyn berchennog Oriel Albany yng Nghaerdydd, wedi marw'n dawel ar y 10fed o Fedi 2024 yn 96 oed. Mae ei hymadawiad yn nodi diwedd cyfnod i fyd celf Cymru, lle roedd hi'n ffigwr annwyl a adnabyddid am ei hangerdd, ei hymroddiad, a'i chefnogaeth ddiwyro i artistiaid.

Cafodd cariad Mary at gelf ei danio yn ei phlentyndod gan ei thaid, casglwr brwd o gelf a hen bethau. Cafodd y dylanwad cynnar hwn ei feithrin ymhellach gan ei thad, a rannodd ei werthfawrogiad ei hun am y celfyddydau. Gyda'i gilydd, fe wnaethant archwilio orielau a siopau hen bethau, gan feithrin gwerthfawrogiad ddofn ynddi am fynegiant artistig.

Ym 1965, cychwynnodd Mary ar ei thaith broffesiynol ym myd celf, gan bartneru â'r arlunydd portreadau David Griffiths RCA MBE i agor Oriel Albany yng Nghaerdydd. Profodd y fenter hon i fod yn alwad naturiol i Mary, a phan adawodd David y busnes yn ddiweddarach i ganolbwyntio ar ei baentio, cymerodd yr awenau gyda phenderfyniad ddiflino.

O dan arweinyddiaeth Mary, ffynnodd Oriel Albany, gan ddod yn oleudy i gelf Cymru. Hyrwyddodd rai o artistiaid gorau Cymru, yn fwyaf nodedig y diweddar Syr Kyffin Williams, yr oedd hi'n gweithredu fel asiant Cymreig iddo am fynyddoedd maith. Enillodd ei llygad craff am dalent a'i hymroddiad i hyrwyddo artistiaid sefydledig a rhai sy'n dod i'r amlwg barch ac edmygedd y gymuned gelf.

Ymestynnodd cyfraniadau Mary at y celfyddydau y tu hwnt i furiau ei horiel. Roedd hi'n gefnogwr gwirioneddol anhygoeol i Blas Glyn y Weddw yn Llanbedrog oedd unwaith ym mherchnogaeth ei theulu, rhwng 1896-1945. Heb ymroddiad, gweledigaeth a chefnogaeth Mary ni fyddai Plas Glyn-y-Weddw wedi goroesi fel elusen gymunedol.  Roedd hi'n cydnabod pwysigrwydd meithrin creadigrwydd a sicrhau bod celf yn parhau i fod yn hygyrch i bawb. Roedd ei chysylltiad â Plas Glyn y Weddw yn arbennig o arwyddocaol, gan ei bod hi'n rhannu eu hymrwymiad i arddangos celf Cymru mewn lleoliad unigryw a hanesyddol oedd yn agos iaw at ei chalon.

I gydnabod ei chyfraniadau i fyd celf, dyfarnwyd yr MBE i Mary yn 2017. Parhaodd i fod yn rhan weithredol o Oriel Albany tan ei hymddeoliad ym mis Tachwedd 2019 yn 91 oed, gan adael gwaddol parhaol ar ei hôl.

Mae gweledigaeth Mary - i hyrwyddo'r gorau o gelf Cymru a meithrin talent sy'n dod i'r amlwg - yn parhau i ysbrydoli. Bydd ei hangerdd, ei hymroddiad, a'i chefnogaeth ddiwyro i artistiaid yn golled fawr i bawb a'i hadnabu, yn enwedig gan y rhai yn Plas Glyn y Weddw a'r Albany, lle bydd ei heffaith i'w deimlo am genedlaethau i ddod.

Fe hoffai y Bwrdd Rheoli a holl staff a gwirfoddolwyr Plas Glyn y Weddw estyn ei cydymdeimladau dwysaf i deulu Mary.

Cynhelir Gwasanaeth Coffa i Mary Yapp, i ddathlu ei bywyd unigryw, ar dydd Mercher 16eg o Hydref yng Nghaerdydd.

Swyddog Ymgysylltu a Marchnata i’r Rhaglen Celfyddydau

Llongyfarchiadau i Susan Chidley o Dudweiliog ar ennill y Raffl, sef y Belen Cregyn Llong, oedd yn rodd garedig iawn gan Matt Sanderson, dylunydd y Caffi Draenog Môr. Gweler Nia Jones yn cyflwyno y wobr iddi.

Mae corff Gwarchod Cefn Gwlad Cymru Wledig (YDCW) wedi rhoi ail wobr i Blas Glyn y Weddw mewn 10 mlynedd. Gweler dyfyniad y wobr gan Gadeirydd YDCW Frances Lynch Llewellyn isod.

Mae caffi newydd Plas Glyn y Weddw wedi ennill gwobr mawreddog mewn seremoni diweddar yn Llundain. Cyflwynwyd gwobr 'Little Gem' i'r caffi newydd i aelodau o'r tim dylunio mewn seremoni wobrwyo adeiladau blynyddol Ymddiriedolaeth y Comiswin Celf Gain Brenhinol.

Derbyniodd yr athrylith celfyddydol Matthew Sanderson, y perianydd Austen Cook o Fold Engineering a Seb Walker o gwmni penseiri Mark Wray y wobr gan y bardd enwog Syr Ben Okri mewn sermoni wedi ei noddi gan grwp Ballymore.
Littlegemaward.

Mae’r Plas yn falch iawn o dderbyn y wobr aur am brofiad ymwelwyr rhagorol ynghyd a gwobr bwyd a diod o ansawdd.

Agorwyd y caffi newydd yn swyddogol ar y 18fed o Fawrth gan yr Arglwydd Mervyn Davies, Lady Jeanne Davies o Abersoch a Gareth Wyn Edwards, Cadeirydd Ymddiriedolaeth Elusennol John Andrews

Amcan ailddatblygu’r caffi oedd gwneud i ffwrdd a’r caffi ansafonol blaenorol oedd wedi ei leoli mewn ystafell wydr yn dyddio o’r 1990au gan adeiladu caffi newydd sy’n drawiadol yn weledol ac yn amgylcheddol sensitif. Un nôd allweddol oedd darparu cegin fodern, effeithlon, sicrhau amodau gwaith gwell, creu mwy o eisteddleoedd i ymdopi a chynnydd diweddar mewn ymwelwyr, a chreu mwy o incwm. Roedd hefyd yn bwysig fod y caffi newydd yn adleisio pensaerniaeth y plasty rhestredig Gradd II* a adeiladwyd ym 1856-57 i’r Fonesig Elizabeth Love Jones-Parry fel tŷ gweddw gan y Pensaer Henry Kennedy o Fangor.

Nid yw’n syndod fod ymddiriedolwyr yr oriel hynaf yng Nghymru wedi meddwl yn greadigol am y datblygiad. Y canlyniad fu cynllun oedd yn cyfuno’r gofyniad ar gyfer caffi mwy gyda chelf sydd wedi ei selio ar y lleoliad. Wrth ddatblygu’r dyluniad, bu’r artist Matthew Sanderson yn ymchwilio i ddylanwadau mewn cymdeithas a chynseiliau pensaernïol y cyfnod adeiladwyd y plasty neo-Gothig gwreiddiol.

Roedd yn gyfnod pan swynwyd y genedl gan ddiddordeb gwyddonol, archwilio obsesiynol, a chasglu a dehongli’r celfyddydau addurnol. Cyhoeddwyd llyfr Charles Darwin, ‘On the Origin of Species’, yn 1859 tra’r oedd ei gyfoeswr Ernst Haeckel, y biolegydd morol ac artist, yn darganfod, darlunio ac enwi miloedd o rywogaethau newydd. Mae’r caffi cerfluniedig wedi ei ysbrydoli gan gynseiliau hanesyddol y safle a’r bywyd morol cyfagos. Mae bae hardd Llanbedrog sy’n wynebu’r de-ddwyrain yn rhan o Ardal Cadwraeth Arbennig, ac yn gartref i lawer o rywogaethau, nifer yn arbennig ac yn unigryw i’r ardal.

Draenog y môr, organeb sy’n bresennol yn lleol, sy’n ysbrydoliaeth ar gyfer strwythur hunangynhaliol y caffi sydd yn mesur un ar ddeg metr o led. Y gragen allanol yw elfen fwyaf dramatig y dyluniad gyda ‘nythfa’ o 89,000 o gegyn llong wedi’u pwnio a’u gwasgu’n unigol ac wedi eu weldio i’w his- ffrâm gan wasgaru golau naturiol i leihau enillion solar mewnol. Mae eu deunydd dur di-staen gradd 316 morol wedi’i ailgylchu yn gallu gwrthsefyll hindreuliad cemegol a ffisegol sy’n bresennol yn y lleoliad arfordirol hwn.

Mae ‘ocwlws’ ganolog yn arllwys golau naturiol i’r gofod odditano ac yn agor i awyru’r caffi yn ystod tywydd cynnes. Mae’r canhwyllyr siâp twmffat lled-dryloyw yn gerflun ar wahân ond annatod, wedi ei ysbrydoli gan y sŵoplancton microsgopig; ‘Litharachnium Tentorium’. Mae 12 trawst cerfluniol sy’n dilyn troell Fibonacci gan ymledu o’r ocwlws i gwrdd â cholofnau cyfatebol sydd wedi’u cysylltu gyda bwâu pedwar pwynt sy’n adleisio arddull y tŷ Gothig. Mae pob bwa yn fframio golygfa borthol i’r golygfeydd arfordirol a’r coetir amgylchynol.

Mae’r prosiect hefyd wedi dod a gwelliannau eraill hefyd, gan gynnwys creu toiledau newydd y gellir cael mynediad iddynt o’r caffi drwy golonâd agored sy’n gwella hygyrchedd y ganolfan.

Cliciwch yma i weld ffilm o'r datblygiad